Historia Zamku Frydeckiego

Zamek wraz z miasteczkiem powstał w okresie między 1327-1339 rokiem, za sprawą księcia cieszyńskiego Kazimierza I. Zamek został ulokowany w strategicznym miejscu, na wzniesieniu nad rzeką Ostrawicą. Najstarszy zachowany etap zamku hipotetycznie stanowią zachowane części Zamku Frydeckiego. Jest to przede wszystkim trzypiętrowy pałac, który znajduje się w południowym skrzydle. Mur prawdopodobnie stanowił nawiązanie do płacu. Kolejna, wyraźnie gotycka przebudowa zamku, miała miejsce, sugerując się jej charakterem, prawdopodobnie w drugiej połowie XV wieku.

Dotychczasowy teren zamku wzbogaciła potężna trzypiętrowa budowla. Tworzy ona zasadniczo całe dzisiejsze wschodnie skrzydło zamku oraz wejście do twierdzy z mostem zwodzonym. Nowe umocnienia miały na celu udoskonalenie zdolności obronnych zamku. Pogłębiono fosę oraz zbudowano nową bramę z murami obronnymi. W miejscu dzisiejszego pierwszego dziedzińca budowlę otaczała fosa o głębokości około 5 metrów.

Duża przebudowa renesansowa twierdzy w zamek miała miejsce gdzieś na przełomie XVI i XVII wieku, za czasów hrabiego Bartłomieja Bruntalskiego z Vrbna. To właśnie Zamek Frydecki był jego siedzibą. Widoczne jest dążenie do wybudowania regularnego zamku z czterema skrzydłami oraz podłużnym dziedzińcem, który zwieńczyły wybudowane nieco później arkadowe korytarze. Efekt ten uzyskano dobudowując nowe, całkowicie podpiwniczone piętrowe skrzydło zachodnie z wieżą wykuszową. W północnym skrzydle powstała kuchnia zamkowa wraz z piekarnią. Również w okresie renesansu wybudowano ogromny taras na południowej stronie południowego skrzydła. Wejście na taras z poziomu piętra umożliwiał korytarz arkadowy na piętrze.

Na obraz Zamku Frydeckiego znacząco wpłynął Jerzy III. hrabia z Oppersdorfów. Zakupił on posiadłość w 1636 roku, wówczas rozpoczęły się prace remontowe zamku. Jerzy hojnie wspierał kościół katolicki oraz ruchy antyreformatorskie. Jednym z jego pierwszych działań o charakterze budowlanym we Frydku była budowa kaplicy św. Barbary. Duże zmiany nastąpiły w obrębie dzisiejszego przedzamcza - budynków wokół dzisiejszego pierwszego dziedzińca. W wyniku przebudowy scalono wszystkie obiekty przedzamcza w jeden budynek, została również zasypana fosa. Parterowe pomieszczenia nowych budynków przedzamcza pełniły funkcję stajni, szopy i magazynów, zaś piętro przeznaczono na pokoje gościnne. Zmiany w obrębie przedzamcza ukoronował herb aliancki Jerzego III., hrabiego z Oppersdorfów oraz jego małżonki Barbary Ester z Meggau.

Znajduje się on po dzień dzisiejszy nad portalem wjazdowym. Drugi aliancki herb kamienny zdobi wschodni arkadowy front na drugim dziedzińcu. Ostatnią część zamku przypisywaną hrabiemu Jerzemu stanowi punkt widokowy. Po śmierci Jerzego z Oppersdorfów w 1651 roku majątek przejął jego syn Mateusz Rudolf, początkowo reprezentował go porucznik, hrabia Jan Bernard Pražma z Bilkova. Po śmierci Mateusza Rudolfa w 1666 roku majątek przejął jego brat Franciszek Euzebiusz. Istotnym wydarzeniem w dziejach zamku i miasta Frydka był wielki pożar miasta w 1688 roku. Prawdopodobnie doszło do znaczącego zniszczenia dachów zamku, belek oraz konstrukcji drewnianych - dachów, mebli, podłóg itp. Po pożarze hrabia niezłocznie rozpoczął remont zniszczonego zamku. Wkrótce wybudowano wieżę główną.

Wiele uwagi hrabia poświęcił naprawie Sali rycerskiej. Zbudowano nowy kominek z piaskowca. Posiada on piękne zdobienia z kamienia. Na nasadzie wykonano herby i inicjały Franciszka Euzebiusza von Oppersdorf oraz jego żony Anny Zuzanny Bees, pochodzącej z Vrchlesu. W wyniku pożaru ucierpiała prawdopodobnie również kaplica zamkowa. Główną dominantę kaplicy stanowi ołtarz św. Barbary. Badania podają, że ołtarz powstał prawdopodobnie w okresie 1688-1691 roku. W nawie kaplicy znajdowały się jeszcze dwa ołtarze boczne.

Po ślubie Ludwiki Marii (wcześniej córki Franciszka Euzebiusza i Anny Zuzanny) z Karolem Štěpánem hrabim Pražmą przez cały XVIII wiek właścicielem włości frydeckich był ród Pražmów z Bílkova. Po Karolu Štěpánie właścicielem majątku został jego syn Franciszek Wihelm Pražma. Jego trzecią żoną została hrabianka Karolina z Almesloe. Od 1740 roku hojnie wspierała budowę wielkiego centrum pielgrzymkowego, kościoła Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, w miejscu drewnianej kaplicy. Za czasów Jana Nepomuka Pražmy Zamek Frydecki pełnił rolę kulturalnego i społecznego centrum – w postaci wspomnianej tutaj na przykład kaplicy zamkowej. Za czasów hrabianki Karoliny Pražma wybudowano wielką reprezentacyjną klatkę schodową.
 

W 1797 roku Jan Nepomuk Pražma sprzedał swoje włości frydeckie Marii Krystynie Habsburskiej, siostrze cesarza Józefa II. Za czasów Habsburgów na stałe miała swoją siedzibę tutaj tylko zarządcza część włości, właściciele korzystali z majątku okazjonalnie. W 1847 roku zamek przeszedł w ręce Albrechta Austriacko-Cieszyńskiego. Ostatnim szlacheckim właścicielem był Fryderyk Austriacko-Cieszyński, w którego rękach zamek znajdował się w latach 1895-1918.

Był on również inicjatorem licznych zmian o charakterze historyzującym. Również zewnętrzna część zamku zaczęła się zmieniać. Najbardziej widoczną była zmiana dachów południowego, północnego i zachodniego skrzydła zamku. Zamek przeszedł również modernizację techniczną. Został zasilony w elektryczność, zbudowano kilka wychodków. Pod koniec XIX wieku Fryderyk Habsburski rozpoczął wielki remont kaplicy zamkowej oraz Sali rycerskiej, w której zawieszono 35 obrazów herbów zz końca XVIII i początku XIX wieku.

Już w 1580 roku pojawiają się pierwsze wzmianki dotyczące parków i sadów z owocami krajowymi i egzotycznymi. W parku północnym już w czasach renesansu powstał budynek lodowni. W połowie XIX wieku pólnocną część parku zmieniono na park angielski przede wszystkim przez zastosowanie przestronniejszej architektury ogrodu, jak również zupełnie nową kompozycję roślin.

Owocowy sad, znajdujący się w północnej części parku, oddziela od ogrodu uskok terenu z murem kamiennym. W jednej części znajdowała się szklarnia, a w drugiej dom ogrodnika. Część parku na zboczu pod południowymi skrzydłami zamku i przedzamcza została zaprojektowana w formie przestronnego parku angielskiego. Przeplatały go nieregularne dróżki, odzwierciedlające teren zbocza.

W 1918 roku po odebraniu mienia Habsburgom zamek znalazł się w postępowaniu upadłościowym. Pełnił funkcję siedziby licznych urzędów, następnie zaś dyrekcji lasów państwowych. Zamek nadal wykorzystywany był na potrzeby urzędów oraz mieszkań pracowniczych. W 1960 roku do zamku przeprowadzono muzeum, które stopniowo rozpoczęło jego remont. Znaczącym jest fakt stworzenia w latach sześćdziesiątych XX wieku sali obrzędowej we wschodnim skrzydle zamku.

Wśród licznych remontów przeprowadzonych w ciągu ostatnich lat na uwagę zasługuje na przykład wielka rekonstrukcja Sali rycerskiej w latach 2001-2003, przeprowadzono również remont belek oraz wymieniono poszycie dachu zamku i wieży wykuszowej, w latach 2010-2011 odrestaurowano ołtarz, wyremontowano punkt widokowy, skorygowano statykę różnych części zamku, naprawiono sufity. W 2016 roku skoncentrowano się na statyce przedzamcza. Wyremontowano barokowy dach wieży głównej, zaś w latach 2017-2019 gruntownie wyremontowano przedzamcze. Teraz znajduje się tutaj nowoczesna ekspozycja Beskidy - przyroda i ludzie oraz inne.

Muzeum oferuje pięć ekspozycji stałych oraz szereg krótkoterminowych wystaw, czytelnię, poradnie przyrodnicze, działalność edukacyjną (lekcje dla szkół, wykłady, Gimnazjum dla seniorów), wydarzenia kulturalne, koncerty oraz wiele innych.